Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 1  Sayfa: 823-839

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.03.2109

DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM PERSPEKTİFİNDEN DAVRANIŞSAL DENETİM

BURCU NAZLIOĞLU, SERTAÇ DEMİRCİ

1960’lı yıllara kadar muhasebe alanında yapılagelen araştırmalara, sermaye piyasalarının işleyişi ve sermaye piyasası aktörlerinin rasyonel karar verme konusundaki neo-klasik varsayımların yön vermekte olduğu görülmektedir. Günümüzde hala çalışmaların büyük bir kısmı bu varsayımlara bağlı kalmakla birlikte, son 30-40 yıldır bu varsayımları sorgulayan bir araştırma alanının da gelişmekte olduğu açıktır. Yaşanan gelişmelerin muhasebeyi yakından etkilemesi, geleneksel muhasebenin değişmesine ve gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Finansal bilgi üreticisi ya da kullanıcılarının bir muhasebe olayı karşısında gösterecekleri davranışları inceleyen davranışsal muhasebenin ortaya çıkması da bu değişimin bir sonucudur. İşletmelerdeki davranışsal muhasebe uygulamaları dört grupta toplanmakta, bunlar davranışsal muhasebe ve motivasyon ilişkisi, davranışsal muhasebe ve etik ilişkisi, davranışsal muhasebe ile performans değerlendirme ve bütçeleme ilişkisi ve davranışsal muhasebe ve denetim şeklinde sıralanmaktadır. Bu çalışmanın konusunu, denetimin davranışsal olarak irdelenmesini içeren dördüncü grup oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı (1) denetçilerin karar verme davranışlarını etkileyebilecek faktörleri dikkate alarak davranışsal muhasebenin muhasebe denetimi boyutundaki durumunu konu etmek, (2) davranışsal yaklaşımdan bilişsel kısa yollar ve bilişsel yanlılıkları seçerek detaylı olarak açıklamak ve (3) bu literatürü muhasebe denetimi ile ilişkilendirerek sonuçlar sunmaktır. Çalışma aynı zamanda denetçi ve karar verme aşamaları boyutunda gelecekteki davranışsal çalışmalar için de öneriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler (Keywords): davranışsal muhasebe, davranışsal denetim, davranışsal yaklaşım, höristikler, bilişsel yanlılıklar

BEHAVIORAL AUDITING FROM A PERSPECTIVE OF BEHAVIORAL APPROACH

Until 1960’s, the researches carried out in accounting field are determined completely by the neo-classical assumptions about rational decision making of capital markets and actors. Although a large part of the work still depends on these assumptions, it is clear that a research field that has questioned these assumptions for the last 30-40 years is evolving. The developments have a close relationship with accounting and this contributes to the change and development of traditional accounting. The emergence of behavioral accounting (BA), which examines the behavior of financial information producers or users in the face of an accounting event, is a result of this change. BA practices in businesses are gathered in four groups; BA and motivation, BA and ethics, BA and performance evaluation and budgeting, and BA and auditing. The fourth, behavioral examination of auditing, represents the subject of this paper. The purpose of this study is (1) to discuss the situation of BA from auditing dimension by considering the factors that may affect the decision-making behaviors of auditors, (2) to explain the heuristics and cognitive biases that are selected from behavioral approach and (3) to present results by associating this literature with auditing. Study also offers suggestions for future behavioral studies in the dimension of auditing and decision-making aspects.

Anahtar Kelimeler (Keywords): behavioral accounting, behavioral auditing, behavioral approach, heuristics, cognitive bias